Skąd się bierze wiatr?
- „Co może robić wiatr?” – rozwiązanie zagadki słownej, zabawa konstrukcyjna i badawcza, dostrzeganie wpływu podmuchu powietrza na szybkość kręcenia się wiatraków oraz ćwiczenie spostrzegawczości .Rodzic zadaje zagadkę, zachęcając dziecko do odpowiedzi i do rozmowy odnoszącej się do dotychczasowej ich wiedzy i doświadczeń na temat wiatru.
Jeżeli go nie ma
–Listek ani drgnie.
A gdy mocno dmuchnie
–Wielkie drzewa gnie.
Dziecko znajduje rozwiązanie zagadki. Rodzic proponuje dzieciom wykonanie prostych wiatraczków z kwadratowych kartoników i ćwiczenia obrazujące, jak zachowują się wiatraczki pod wpływem podmuchów wywoływanych przez urządzenia takie jak suszarka do włosów czy wentylator. Dzieci samodzielnie dmuchają na wiatraczki z różną siłą, wprawiając w ruch ich ramiona.
- „Róża wiatrów” – słuchanie wiersza L.J. Kerna „Cztery wiatry” jako wstęp do rozmowy, pokaz graficznej prezentacji kierunków wiatru w odniesieniu do stron świata z wykorzystaniem globusa.
Rodzic czyta wiersz: "Cztery wiatry"
Z czterech stron świata
Bez najmniejszego powodu
Stanęły do zawodów.
Wystartujemy, jak tylko zadnieje,
I zobaczymy,
kto szybciej wieje.
Na znak dany przez Słońce
Ruszyły jak cztery zające,
Zające okropnie wyjące.
Południowy z południa,
Północny z północy,
Zachodni z zachodu,
A wschodni ze wschodu.
Miał wygrać ten, co pierwszy
Pojawi się w środku,
Emocje więc były wielkie,
Jak w totolotku.
Skończyło się jednak bardzo niemiło,
A to dlatego, że wiały z jednakową siłą.
Bo każdy z wiatrów przez cały czas
Dął do utraty tchu,
Na pełny gaz.
Wpadły na metę z czterech stron
jednocześnie
I zderzyły się,
I potłukły się bardzo boleśnie.
Teraz każdy ma guzy i potworne siniaki...
Poznaje się je po tym,
Że bardzo jęczy wiatr taki.
Rodzic uświadamia dzieciom, że kierunek wiatru decyduje o pogodzie i napływających masach powietrza ciepłego, zimnego lub o umiarkowanej temperaturze. W zależności od kierunku, z jakiego wieje, wiatr niesie ze sobą masy powietrza określonego typu, np. wiatr północny znad morza jest wilgotny i chłodny – zimą przynosi opady śniegu, a latem – deszczu (podobnie jak zachodni). Natomiast wiatr z południa jest zazwyczaj ciepły i suchy, podobnie jak wschodni, kontynentalny – latem gwarantuje wysokie temperatury, upały i dobrą pogodę, zimą zaś mróz i niebo bez opadów. Nauczyciel zachęca dzieci do opracowania prezentacji pogodowej dla własnego regionu na bieżący dzień z symbolicznym obrazowaniem czynników pogodowych.
„Powietrze i woda” – zabawy badawcze, obserwacja zachowania się powietrza w wodzie w różnych sytuacjach badawczych i próba formułowania wniosków. Z uwagi na duże zagrożenie pochlapaniem, wylaniem, zamoczeniem zaleca się przeprowadzić zabawy w ogrodzie. Rodzic daje dzieciom kubeczek z wodą i słomki do napojów. Dziecko dmucha z różnym natężeniem przez słomki. Obserwują, że powietrze w formie bąbelków unosi się pionowo do góry. Rodzic zwraca się do dzieci z pytaniem problemowym: Co zrobić, by zatrzymać powietrze w wodzie? Czy uda się połączyć trwale wodę z powietrzem? Zwraca uwagę na zjawisko fizyczne, kiedy odpowiednio małe cząsteczki powietrza dostają się do wody lub innej cieczy, powodując, że przezroczysta woda wydaje się biała, np. jak to się dzieje w przypadku wodospadów.
Zabawy badawcze-zestaw badawczy:
– miseczkę, białko kurze (jajka przed rozbiciem sparzyć wrzątkiem), rękawiczki jednorazowe, trzepaczkę;
– miseczkę, tężejącą galaretkę, rękawiczki jednorazowe, trzepaczkę;
– łagodny płyn do prania, rękawiczki jednorazowe, wodę w misce;
– płyn do mycia naczyń, rękawiczki jednorazowe, wodę w misce.
Zadaniem jest zatrzymanie powietrza w płynie. Dzieci oglądają efekty swoich działań i wyciągają wnioski.
- „Dom w czterech porach roku” – rozmowa przy kreatywnych obrazkach, dopasowanie odpowiednich elementów i symboli do pór roku, dostrzeganie zmian i zjawisk charakterystycznych dla poszczególnych pór roku. Są elementy stałe, jak: dom, konar drzewa owocowego, ul. Dzieci dopełniają każdy obraz przez przyporządkowywanie elementów charakterystycznych dla poszczególnych pór roku, dostrzegając logikę i rytm następujących po sobie zmian. Następnie przyporządkowują (dorysowują) symbole pór roku opisujące zjawiska atmosferyczne typowe dla każdej z nich.
„Kraina literek” – przygotowanie do czytania i pisania, rozpoznawanie małej i wielkiej litery „d”, analiza słuchowa wyrazów z głoską „d” . Rodzic pokazuje dziecku napis „dom”. Dziecko wyodrębnia głoskę „d” w tym wyrazie. Następnie nazywa obrazki : dom, deska, drabina, płot, dynia, skrzypce, drzwi, dywan, wyraźnie akcentując głoskę „d”. Prosi o wskazanie głoski, która powtarza się w wyrazach, oraz miejsca, gdzie występuje (na początku, na końcu czy w środku wyrazu).
- „Drzewo w czterech porach roku” – praca plastyczna, malowanie drzewa farbami plakatowymi, rozwijanie kreatywności i wyobraźni. Uchwycenie cech charakterystycznych dla danej pory roku.
- „Dmuchane obrazki” – praca plastyczna, wykonywanie obrazków techniką rozdmuchiwania kleksów, rozwijanie wyobraźni. Dzieci krople tuszu lub farby rozdmuchują za pomocą słomek do napojów. Po wyschnięciu tuszu dzieci wypełniają rozwodnionym kolorowym tuszem kreślarskim przestrzenie między siatką zaschniętych strużek. Powstałe prace przypominają wyglądem witraże. Prosimy o zachowanie prac.
- „Dobry wiatr, zły wiatr” – rozmowa kierowana, uświadomienie znaczenia wiatru w przyrodzie i dla człowieka, poznanie korzyści i zagrożeń. Dziecko wspólnie z rodzicem zastanawiają się nad pozytywnymi i negatywnymi skutkami działania wiatru. Podają przykłady pożytecznych dla człowieka właściwości wiatru: suszenie mokrych rzeczy,
kałuży po deszczu, rozsiewanie nasion roślin, poruszanie skrzydłami wiatraków, elektrowni wiatrowych, możliwość poruszania się żaglówek i żaglowców, ruch chmur oraz niekorzystnych skutków działania wiatru: połamane drzewa, pozrywane dachy z domów, wzmacnianie opadów deszczu i śniegu, burze piaskowe. Rodzic opowiada również o sposobach wykorzystywania siły wiatru przez człowieka: wiatraki – młyny, wiatraki generujące prąd – elektrownie wiatrowe, napędzanie żagli w żaglówkach i statkach, napędzanie szybowców.
- „W roli głównej mlecz” – słuchanie opowiadania W. Widłaka oraz zabawy badawcze z mleczami, zapoznanie z właściwościami popularnej rośliny zielarskiej, poznanie przykładów roślin i zwierząt, które radykalnie zmieniają wygląd podczas rozwoju.
Dmuchawce
– Skąd się biorą dmuchawce? – zapytał pies Pypeć, nabrał powietrza i dmuchnął. Biała delikatna kulka przed jego nosem rozpadła się na mnóstwo parasolek. Parasolki uniosły się nad łąkę i poszybowały, niesione niewidzialną siłą.– Wiadomo! – zawołała kaczka Katastrofa. – Dmuchawce biorą się z dmuchania! Podskoczyła i spróbowała złapać któryś z latających parasoli, ale jej się nie udało.
– Akurat! – uśmiechnął się Pypeć. – Gdyby brały się z dmuchania, wszędzie byłoby ich pełno, i to przez cały rok. Wystarczyłoby dmuchnąć. A widziałaś kiedyś dmuchawiec zimą? Katastrofa przestała skakać i zastanowiła się przez chwilę.– Nie widziałam... – wymruczała. – Ale zimą jest śnieg, a śnieg jest biały i dmuchawce też, więc może dla-tego wtedy ich nie widać. Pypeć pokręcił głową.– Ja jestem biały, a zimą i tak mnie widać – powiedział. – Tu musi chodzić o coś innego. Dmuchnął mocno na ażurową kulkę i w powietrzu znów przybyło latających parasoli. Katastrofa pobiegła za nimi, dmuchając ze wszystkich sił. Mucha Bzyk-Bzyk, która dotąd przechadzała się leniwie po uchu Pana Kuleczki, poleciała za nią. Nie mogła zbyt mocno dmuchać, ale za to ścigała się z białymi parasolkami. Pypeć sturlał się z kraciastego koca na zielonożółtą łąkę i spojrzał w górę. Niebo było prawie białe i na tym tle parasolki zniknęły. Pypeć nie zdążył się nad tym dobrze zastanowić, gdy tuż nad nim pojawiło się coś żółtopomarańczowego i zdyszanym głosem powiedziało:– Już wystarczy! Musimy zapytać Pana Kuleczkę! Pan Kuleczka nie był daleko. Leżał na kraciastym kocu i wyplatał z trawy pajączka dla Bzyk-Bzyk.– Dmuchawce? – powtórzył, gdy usłyszał pytanie zadane chórem przez Katastrofę i Pypcia. Sięgnął za koc, zerwał jeden z żółtych kwiatków i wyjaśnił:– Dmuchawce biorą się stąd! Katastrofa podbiegła bliżej.– Są schowane? – zawołała. – Gdzie? Ale zanim zdążyła dobrze się przyjrzeć kwiatkowi, Pan Kuleczka złapał ją i przytulił.– Niezupełnie – powiedział. – To właśnie te żółte kwiatki rosną, rosną, a w końcu zmieniają się w dmuchawce. Katastrofa otworzyła szeroko oczy.– Naprawdę można się aż tak bardzo zmienić? – zapytała. Pypeć przypatrywał się na zmianę puchatym białym kulkom i strzępiastym żółtym kwiatkom. W końcu zerknął na Pana Kuleczkę. Sam nie wiedział, co ma o tym myśleć. Pan Kuleczka nie patrzył ani na żółte kwiatki, ani na białe kulki. Patrzył na Katastrofę, Pypcia i Bzyk-Bzyk.– Można się zmienić, można – pokiwał głową. – Wy też kiedyś urośniecie i się zmienicie...– W dmuchawce?! – zawołała Katastrofa. Pan Kuleczka roześmiał się głośno.– Nie! – powiedział. – W dmuchawce na pewno nie. Ale jestem pewien, że będziecie latać wysoko. Jak dmuchawce. Albo i wyżej. Pypeć chciał jeszcze dopytać Pana Kuleczkę, w co się zmienią z Katastrofą, ale w tym właśnie momencie Katastrofa dmuchnęła mu prosto w nos, więc nie zdążył, tylko pobiegł za nią. W końcu – pomyślał – kiedyś oboje i tak się tego dowiedzą...
Po wysłuchaniu opowiadania rodzic zadaje pytania dotyczące treści: Czym na łące bawili się kaczka Katastrofa i pies Pypeć? Nad czym zastanawiał się pies Pypeć? Dlaczego parasolki dmuchawców czasami były niewidoczne? Jak wyjaśnił zagadkę Pan Kuleczka? Rodzic zachęca dzieci do dzielenia się wiadomościami na temat mniszka lekarskiego – popularnie zwanego mleczem. Rodzic w podsumowaniu rozmowy mówi:
Kwiat mniszka zmienił się w dmuchawiec – czy znacie w przyrodzie coś takiego, co podczas rozwoju również zmienia się nie do poznania? Tu pomagamy dzieciom wskazywać przykłady ze świata roślin i zwierząt, np. kijanka mieniająca się w żabę, larwa zmieniająca się w motyla, kwiat zmieniający się w owoc.
Na koniec rodzic stawia pytanie otwarte: Powiedzcie, czy wy również zmienicie się nie do poznania?