Publiczne Przedszkole nr 6 im. Marii Konopnickiej
w Radomsku

Celem badań dojrzałości szkolnej dzieci jest:

- określić stopień przygotowania dziecka do nauki czytania, pisania i liczenia,

- ustalić na podstawie uzyskanych w badaniach wyników sposoby indywidualizowania metod i środków uczenia się, stosownie do zróżnicowanych możliwości dziecka.

Podstawę uznania dziecka za zdatne do podjęcia nauki stanowi osiągnięcie przez nie takiego stopnia rozwoju fizycznego, umysłowego i społecznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym oraz opanowanie umiejętności czytania, pisania i liczenia.

Aby dziecko mogło brać udział w życiu szkolnym, musi posiadać umiejętność rozumienia i wykonywania poleceń i zadań oraz współżycia i współdziałania z grupą.

Do opanowania przez dziecko czytania i pisania niezbędna jest umiejętność porównywania, odpoznawania i odtwarzania prostych znaków graficznych.

Do uczenia się arytmetyki potrzebna jest dziecku umiejętność ujmowania ilości w zakresie co najmniej 5, porównywania zbiorów równo- i różnolicznych, ujmowania stosunków między zbiorami wyrażanymi w określeniach: mniej, więcej, równo.

W nauce dziecka ważną rolę odgrywa też rozumienie otaczającego świata, rozumowanie i myślenie w kategoriach związków przyczynowo – skutkowych

Badanie dojrzałości szkolnej nie ma nic wspólnego z formą egzaminu. Informacje, które w toku badania zdobywa nauczyciel o dziecku służyć mają przede wszystkim wykryciu braków w rozwoju fizycznym, umysłowym czy społecznym i stworzeniu dziecku prawidłowej opieki psychopedagogicznej, która zapewniałaby uzupełnienie luk i niedoborów w jego rozwoju, czy pomogła w pokonywaniu trudności .

 Dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do rozpoczęcia systematycznej nauki, to gotowość do wejścia w nowe obowiązki i nowe środowisko. Tym pojęciem określa się zarówno dojrzałość fizyczną jak i umysłową, społeczną i emocjonalną.

Dojrzałość umysłowa dziecka przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zaciekawieniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu,. Dziecko dojrzałe umysłowo potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności, potrafi z uwagą śledzić treść opowiadanej czy czytanej bajki. Jego mowa jest poprawna pod względem artykulacyjnym, a słownictwo jest na tyle bogate, że bez problemu potrafi porozumiewać się z innym. Nie ma problemów ze zrozumieniem przekazywanych wiadomości, poleceń, instrukcji czy treści czytanego opowiadania, bajki, lektury. Dziecko 6 letnie ma już pewien bagaż doświadczeń, spostrzeżeń, który umożliwia mu rozwój wyobraźni i myślenia pojęciowego. Dziecko dojrzałe do szkoły potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi go wynik swoich poczynań.

O poziomie umysłowym dziecka mogą świadczyć jego rysunki. Rysunki dzieci dojrzałych są bogate w treść, kolory, zawierają dużo szczegółów, są prawidłowo rozmieszczone na kartce. Przy odwzorowywaniu zachowany jest właściwy kierunek, od lewej do prawej krawędzi kartki i z góry na dół. Oceniając dojrzałość umysłową dziecka, bierze się pod uwagę również poziom rozwoju percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej, oraz analizy i syntezy słuchowej. Te funkcje w dużej mierze decydują o opanowaniu umiejętności pisania i czytania.

Dziecko dojrzałe społecznie prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłym, potrafi współżyć w zespole, przestrzegać reguł życia w zbiorowości, przestrzegać zawartych umów. Charakteryzuje go zdyscyplinowanie, obowiązkowość, samodzielność. Samodzielność dotyczy nie tylko czynności samoobsługowych jak ubieranie się, mycie, czesanie, ale dotyczy także samodzielnego przygotowania się do lekcji, spakowania tornistra, a także samodzielnego podejmowania prawidłowych decyzji w różnych sytuacjach społecznych (np. przy przechodzeniu przez jezdnię). Od 6 latka wymaga się zrozumienia prostych sytuacji społecznych i rozeznanie, co jest dobre, a co złe (np. że nie wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy). Dziecko dojrzałe społecznie dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym, z chęcią podejmuje zadania na rzecz innych np. dyżury. Przejawem niedojrzałości społecznej jest stałe absorbowanie uwagi nauczyciela, domaganie się ciągłego wyróżniania i dążenie do uprzywilejowanej pozycji w klasie.

Dzieci niedojrzałe społecznie mogą też izolować się od grupy, stronić od kolegów, unikać wspólnych zabaw łatwo poddawać się dominacji kolegów, wykazywać bierność, nieśmiałość, lękliwość, małomówność.

Dojrzałość fizyczna to ogólna sprawność organizmu i zdrowie dziecka. Długotrwałe choroby, defekty fizyczne i inne dolegliwości organizmu utrudniają pracę szkolną dziecka. Dziecko szkolne dysponować musi odpowiednim zasobem sił fizycznych i odpornością na zmęczenie. Wielogodzinne siedzenie w ławce, noszenie ciężkiego tornistra szkolnego i wykonywanie różnych zadań umysłowych jest trudne nawet dla dziecka zdrowego, silnego i sprawnego. Przy takich czynnościach jak pisanie, rysowanie, wycinanie, wydzieranie, konstruowanie, nawlekanie koralików i innych pracach plastyczno-technicznych potrzebna będzie dziecku dobra sprawność rąk, koordynacja ruchowa i koordynacja ruchowo-wzrokowa. W przeciwnym wypadku ruchy będą powolne, nieharmonijne, sztywne, kanciaste, mało precyzyjne. Mogą też występować współruchy, czyli niepotrzebne ruchy służące rozładowaniu nadmiernego napięcia np. poruszanie językiem przy pisaniu lub rysowaniu. Dziecko o prawidłowym rozwoju ruchowym potrafi przez chwilę stać na jednej nodze, skakać na jednej nodze, przeskakiwać przez przeszkody. Siedmiolatek sprawnie i szybko biega, przy czym ruchy rąk i nóg są zharmonizowane. Dobra koordynacja ruchowa umożliwia mu jazdę na rowerze, na rolkach, na nartach.
Dojrzałość emocjonalna to zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć, to odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad swoimi emocjami i kontrolowania ich. Impulsywność reakcji u 6 latka ulega obniżeniu, zaś czas przeżywania różnych stanów wydłuża się.

Uczeń dojrzały emocjonalnie odczuwa więź ze swoją grupą, z klasą, z panią. Przeżywa różne radości i smutki związane z życiem klasy. Dojrzały emocjonalnie 6 latek prawidłowo reaguje na pozytywne bądź negatywne uwagi dotyczące zachowania i postępów w nauce, nie załamuje się z byle powodów. Dziecko niedojrzałe emocjonalnie jest wybuchowe, drażliwe, agresywne, złości się lub płacze z błahego powodu, często popada w konflikty z kolegami. Może też być zahamowane, zalęknione, niepewne, napięte, nadwrażliwe, płaczliwe. Taki typ dziecka boi się głośniejszych uwag nauczyciela nawet, gdy nie dotyczą ich samych.

Dziecko gotowe do nauki szkolnej potrafi:

1. podać swoje imię i nazwisko, powiedzieć ile ma lat, gdzie mieszka, opowiedzieć o pracy rodziców,
2. narysować rysunek postaci ludzkiej: postać jest kompletna, części ciała są proporcjonalne, właściwie rozmieszczone,
3. obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania; nie wychodzić poza linię kolorując obrazek; potrafi nazwać to co narysowało,
4. ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej; lepić z plasteliny,
5. dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je wg określonej zasady, np. owoce, pojazdy, zwierzęta,
6. łączyć zbiory wg określonej cechy, np. wielkość, kolor,
7. wskazać różnice w pozornie takich samych obrazkach,
8. rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt,
9. liczyć kolejno do 10 ; po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest,
10. dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10
11. ma dobrą koncentrację uwagi,
12. jest zainteresowane pracą i jej efektami,
13. jest odporne na niepowodzenia,
14. jest wytrwałe przy dłuższym wysiłku,
15. prawidłowo wymawia wszystkie głoski,
16. nazywa głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicuje wyrazy o podobnym brzmieniu, np. kran – tran, góra – kura, bada – pada,
17. podzieli zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby,
18. opowiedzieć treść obrazka posługując się mową zdaniową,
19. rozwiązać proste zagadki,
20. czytać niedługie teksty ze zrozumieniem,
21. uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki,
22. wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne; uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych,
23. wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost,
24. doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej,
25. zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej,
26. działać sprawnie; umieć podporządkować się słownym poleceniom,
27. wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki
28. ma dobre tempo pracy,
29. potrafi nawiązać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest wrażliwy na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych.

U większości dzieci uczęszczających do przedszkola lub tzw. "zerówki” gotowość do podjęcia nauki szkolnej dokonuje się niepostrzeżenie i nie wymaga specjalnych zabiegów ani ze strony rodziców, ani ze strony nauczycieli. Zdarza się, że niektóre dzieci nie osiągną dojrzałości szkolnej i z tego powodu odraczane są od obowiązku szkolnego. Te dzieci wymagają szczególnej troski i fachowej pomocy. Wśród dzieci przekraczających próg szkolny są takie, które wchodzą w obowiązki szkolne z niepełną dojrzałością szkolną. Tym dzieciom również potrzebna jest pomoc. O tym, czy dziecko pójdzie do szkoły mimo braku dojrzałości szkolnej, czy zostanie odroczone zawsze decydują rodzice, po zasięgnięciu opinii psychologa i pedagoga.

Jeśli dziecko nie osiągnie dojrzałości to:

• Start szkolny jest utrudniony.
• Z trudem poddaje się wpływom nauczyciela.
• Staje się niechętne, niezainteresowane zadaniami, bierne. - Często więcej czasu poświęca lekcjom, pracuje dużo a efekty osiąga mierne.

DRODZY RODZICE!

Śmiało stawiajcie swoim dzieciom wymagania, bo w szkole wymagania będą codziennością. Uczcie dzieci obowiązkowości i wytrwałości oraz oceniania swojej pracy w sposób obiektywny wtedy łatwiej poradzą sobie z obowiązkami. Chwalenie na wyrost psuje dzieci. Nie zapominajcie o mądrym chwaleniu i dostrzeganiu sukcesów dziecka, aby wierzyło w to, że sobie poradzi.

Ważne jest, aby pozwolić dziecku rozwijać się w swoim rytmie i akceptować je takim jakie jest. Przedstawiajmy więc dzieciom szkołę jako miejsce atrakcyjne, inspirujące, ciekawe choć stawiające wymagania.

Jeśli macie Państwo wątpliwości czy Wasze dziecko poradzi sobie z nauką w klasie pierwszej, warto skorzystać z porady psychologa, pedagoga, logopedy w poradni psychologiczno – pedagogicznej. Specjaliści określą przyczyny trudności dziecka oraz przekażą zalecenia do pracy. Badania w poradni są dobrowolne i to rodzice decydują, czy z nich skorzystają.